درجه حفاظت یا کد آی پی (به انگلیسی : IP Code) اصطلاحی در استاندارد آی ئی سی 60529 است که بر اساس آن محفظه‌های تجهیزات الکتریکی با کدهای استانداردی با دو حرف IP در کنار دو رقم، از نظر نفوذ در برابر عوامل خارجی تقسیم بندی می‌شوند. رقم اول که بین 0 تا 6 است سطح حفاظت در برابر جسم سخت خارجی و نیز حفاظت افراد را مشخص می‌کند. رقم دوم بین 0 تا 8 است و میزان حفاظت را در برابر نفوذ مایعات مشخص می‌کند. هر چه این رقم‌ها بیشتر باشند میزان حفاظت بیشتر است.
حتما شما هم هنگام خرید وسایل و گجت های مختلف با عباراتی مانند IP68 ، IP65 و یا … روبرو شده اید. در این مقاله سعی داریم تا به طور کامل شما را با استاندارد محافظتی IP آشنا کنیم. استاندارد IP یک استاندارد بین المللی برای تعیین مقاومت تجهیزات الکتریکی در مقابل نفوذ ذرات خارجی و آب می باشد که بیانگر میزان محافظتی است که پوشش یک دستگاه الکتریکی در مقابل مواد جامد (مانند گرد و خاک و غبار) و مایع (مانند آب و مواد نفتی و … ) ارائه می دهد.
مقاومت دستگاه ها به خصوص دستگاه های الکتریکی در شرایط محیطی متفاوت یکی از مهم ترین عوامل تعمیر و نگهداری دستگاه ها به شمار می رود و مسلما دستگاهی که مقاومت محیطی پایین دارد در هر شرایطی قابل استفاده نیست.
درجه حفاظت
در استاندارد IP درجه محافظت با مکانیزم خاصی بیان می شود. این مکانیزم شامل دو عدد بوده که در کنار یکدیگر و پس از عبارت IP قرار می گیرد. عدد اول یا همان عدد سمت چپ سطح مقاومت در برابر گرد و غبار ( جسم سخت خارجی و نیز حفاظت در برابر افراد ) و عدد دوم یا همان عدد سمت راست مقاومت در برابر آب و رطوبت را مشخص می نماید. مقاومت در برابر اجسام خارجی و یا گرد و غبار مقادیر 0 تا 6 و مقاومت در برابر آب مقادیر 0 تا 8 را شامل می شود که هریک از این اعداد بیانگر نوع خاصی از درجه حفاظت می باشند. به عبارتی می توان گفت هرچه این اعداد بزرگتر باشند، دستگاه مقاومت بیشتری خواهد داشت. در زیر به طور کامل جدول درجه حفاظت تشریح شده شده است.
1 چکیدن آب چکیدن آب (ریزش عمودی قطرات آب) اثر مضری نخواهد گذاشت مدت زمان : ۱۰ دقیقه
آبی معادل ریزش 1 میلی متر باران در دقیقه
2 چکیدن آب هنگام کج شدگی تا °15 پاشش آب روی محفظه از هر جهتی روی آن اثر زیان بار نمی‌گذارد مدت زمان : 5 دقیقه
حجم آب : 10 لیتر بر دقیقه
فشار : 80-100 کیلو پاسکال
3 آب افشانده شده ریزش آب به صورت افشانه تا زاویه °60 از حالت عمودی اثر زیان باری ندارد مدت آزمایش : ۵ دقیقه
حجم آب : 0.7 لیتر بر دقیقه
فشار : 80-100 کیلو پاسکال
4 پاشیدن آب در شرایط تعیین شده برای غوطه وری از نظر زمان و فشار، نفوذ آب به میزان زیان بار به درون محفظه ناممکن خواهد بود (تا 1 متر غوطه‌وری) مدت آزمایش : 10 دقیقه
آبی معادل ریزش 3 میلی‌متر باران در دقیقه
5 جت های آب تجهیز برای غوطه وری دائم در آب در شرایط یاد شده توسط سازنده مناسب است . معمولاً این به معنای آن است که وسیله آب بندی شده است . با این وجود ، در برخی تجهیزات به معنای آن است که آب می‌تواند نفوذ کند اما اثر زیان باری ندارد مدت آزمایش : غوطه وری مداوم در آب
ژرفای تعیین‌شده توسط سازنده
6 جت های قوی آب اگر محفظه تا °15 نسبت به حالت عادی کج شود چکیدن عمودی آب اثر زیان باری نمی‌گذارد مدت آزمایش : دست کم 3 دقیقه
حجم آب : 100 لیتر بر دقیقه
فشار آب : 100 کیلو پاسکال از فاصلهٔ 3 متر
7 غوطه وری تا 1 متر آب افشانده شده با یک افشانک (6.3 میلی‌متر) بر روی محفظه از هر جهتی اثر زیان بار نخواهد داشت مدت آزمایش : دست کم 3 دقیقه
حجم آب : 12.5 لیتر بر دقیقه
فشار آب : 30 کیلو پاسکال از فاصلهٔ 3 متر
8 غوطه وری مداوم تا 1 متر آب افشانده شده با جت های قوی (افشانه 12.5 میلی متر) بر روی محفظه از هر جهتی اثر زیان بار نخواهد داشت زمان آزمایش : 30 دقیقه
غوطه وری در ژرفای کمینه 1 متر اندازه گیری شده از پایین وسیله و دست کم 15 سانتی‌متر اندازه گیری‌شده از بالای وسیله
برای روشن تر شدن موضوع چند نمونه از درجات حفاظتی مختلف را همراه با ذکر مثال معرفی می نماییم.
IP56 : عدد اول این استاندارد به معنای مقاومت نسبی دستگاه در برابر نفوذ گرد و غبار و عدد دوم این استاندارد به معنای مقاومت در برابر جت های قدرتمند آب می باشد. البته همانطور که در فهرست بالا نیز گفته شد سطح 5 از عدد اول هرچند به معنای مقاومت کامل نیست اما هیچ مانعی برای عملکرد صحیح دستگاه وجود نخواهد داشت. از طرف دیگر باید توجه داشت اغلب دستگاه هایی که از سطح حفاظتی مناسب در برابر آب و رطوبت برخوردارند در برابر گرد و غبار نیز مقاوم می باشند.
IP66 : این استاندارد به معنای مقاومت دستگاه در برابر نفوذ انواع گرد و غبار می باشد. همچنین این دستگاه در برابر پاشاندن آب با فشار قوی نیز مقاوم خواهد بود.
IP67 : این استاندارد به معنای مقاومت دستگاه در برابر نفوذ انواع گرد و غبار و همچنین مقاومت دستگاه در برابر نفوذ آب تا عمق کمتر 1 متر می باشد.
IP68 : این استاندارد به معنای مقاومت کامل دستگاه نسبت به نفوذ آب و گرد و غبار می باشد. به عبارتی این دستگاه می تواند در چنین شرایط دشواری نیز به فعالیت خود ادامه دهد.
در پایان این نکته را نیز باید در نظر داشت که کارکرد صحیح دستگاه تنها در صورت بسته بودن درپوش ممکن خواهد بود. در غیر این صورت استاندارد آی پی یا همان درجه حفاظت کارکرد صحیحی نخواهد داشت.
